Vijf trends in de bouwsector in 2021

#1 Krimp

De gevolgen van de coronacrisis en de stikstofproblematiek zouden er naar verwachting voor zorgen dat de bouwsector in Nederland ging krimpen. Onderzoek van ING toonde aan dat door het laat-cyclische karakter van de bouwsector de krimp in 2020 beperkt was (-2%). In 2021 zal de bouwsector de gevolgen van de coronacrisis wel echt gaan merken, en verwacht ING dat de sector met circa 5,0% krimpt. Deze gevolgen zullen naar verwachting ook in 2022 en 2023 nog voelbaar zijn.

Wanneer we kijken naar aanbestedingen was 2020 het jaar van de herbezinning. ‘De tijd van projecten die financieel ontsporen is nog niet voorbij en de maatschappij begint daar meer en meer last van te krijgen’, waarschuwde Reina Weening, de nieuwe bestuursvoorzitter van de Raad van Arbitrage voor de bouw, halverwege 2020 in de Cobouw. Ook nu zien we dat er minder aanbestedingen op de markt zijn. Een negatieve prijsdruk, door een toename van inschrijvende partijen op een aanbesteding, is het gevolg.

#2 Stikstof en PFAS

2019 was het jaar van de PFAS- en stikstofcrisis in de bouw. De effecten hiervan worden door de lange doorlooptijd van bouwprojecten in 2020 en 2021 zichtbaar. ABN AMRO stelde begin 2020 in haar sectorprognose voor de bouw dat de gww-sector de gevolgen van de stikstof- en PFAS-crisis het meest zouden merken.

De vooruitzichten voor 2021 zijn wel beter: de economen verwachten dat de groei dit jaar zal stabiliseren. Dit komt omdat de terugval niet het gevolg is van een dalende vraag, maar van een gebrek aan aanbod. “Doordat er nog steeds vraag is naar bouwprojecten, zullen veel projecten in gang worden gezet zodra dit weer mogelijk is. Dit kan een luchtbel in de orderportefeuille veroorzaken: nu weinig of geen projecten, maar later een stuwmeer. Dit kan ervoor zorgen dat na 2021 de bouwproductie sterk groeit en een inhaalslag gaat maken”, verklaart Madeline Buijs, Sector Econoom Bouw en Vastgoed van ABN AMRO.

#3 Meer digitalisering en integratie

We zien dat de bouw bezig is en blijft met een digitaliseringsslag. En dat is ook mogelijk, want er liggen veel kansen om de productiviteit in de sector door middel van digitalisering en standaardisering, te verbeteren. Ook worden de diverse technologische ontwikkelingen en software mogelijkheden steeds toegankelijker. Als gevolg hiervan zijn bedrijven gestart met het digitaliseren van hun dagelijkse werk en de processen die hierbij horen. Oftewel, handmatig werk vervangen door automatisering. Dit begint bij het toepassen van digitale hulpmiddelen, zoals oplossingen die het mogelijk maken om administratieve werkstromen te minimaliseren en versimpelen. Want wil je winstgevend blijven? Dan zorg je dat je minder kosten hebt en processen slimmer afhandelt.

Het voordeel van de coronacrisis hierin is dat de digitale uitwisseling van informatie en vergaderen is omarmd: we moesten immers wel. De adoptie van tools en digitale werkwijzen zorgt ervoor dat de bouw sneller en efficiënter gaat werken. Wel zien we dat bouwbedrijven weloverwogen willen investeren in IT. We zien dat MKB bedrijven digitalisering bij de basis op de agenda zetten (zoals hierboven genoemd). Grote spelers zullen hun ogen gericht hebben op ketenintegratie. Samenwerken met meerdere partijen (vanuit één model) krijgt immers steeds meer aandacht. Kennis is macht, delen is kracht.

Aandacht voor integratie
Wanneer we spreken over integratie kan hier met betrekking tot software en processen nog winst behaald worden. Want hoewel de bouw dus individuele processen aanpakt, zien we dat binnen deze bedrijfsprocessen nog niet altijd de benodigde integratie en communicatie bestaat. Volgens Bouwend Nederland komt dit deels doordat het merendeel van de aannemers B&U en Infra geen vastgesteld beleid hebben op het gebied van digitalisering en starten met de aanschaf van individuele oplossingen die direct invloed hebben op de dagelijkse gang van zaken. Anderzijds worstelen veel bedrijven met een gebrek aan kennis en een moeilijk te veranderen bedrijfscultuur en gaat men mee in de waan van de dag. Digitalisering staat zeker op de agenda van velen, al is men ook vooral bezig met thema’s als het halen van voldoende marge, het efficiënter indelen van bedrijfsprocessen en de in- en uitstroom van personeel.

#4 Noodzaak duurzaam en circulair bouwen

Duurzaam bouwen is een belangrijke trend voor de bouw. niet alleen in 2021, maar het komend decennia. In 2030 moet de helft van de hectares natuur in stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden op een gezond stikstofniveau zitten, en in 2050 moet de energievoorziening bijna helemaal duurzaam en CO2-neutraal zijn.

Dit vergt vernieuwingen van bouwbedrijven zoals het investeren in duurzaam materieel én het vergt ook vernieuwingen in de manier van werken: van ontwerpfase en calculatie tot aan de uitvoering van een project. De informatiebehoefte groeit en het borgen en verantwoorden van data wordt steeds belangrijker.

Volgens ABN AMRO lopen bedrijven die inspelen op de nieuwe realiteit van de bouwsector de komende jaren het minste risico op een omzetdaling. “De noodzaak om anders en duurzaam te bouwen – stikstofarm, rekening houdend met de natuur, prefab en modulair bouwen – groeit. Bouwbedrijven die deze omslag nu maken, zijn toekomstbestendiger waardoor zij beter in staat zijn om stabiele inkomsten te realiseren doordat milieumaatregelen hun werk minder belemmeren.”

Duurzaamheid benutten als kans
In de integratie van het duurzame aspect in het bouwproces speelt automatisering een grote rol. Het betekent namelijk voor bouwbedrijven dat de vraag naar duurzaamheidsberekeningen toeneemt. Afgelopen jaar werd bij zo’n 60 procent van de projecten/tenders een duurzaamheids calculatie gevraagd. Drie jaar geleden was dit nog 30 procent. Deze duidelijke stijgende lijn blijft aanhouden in 2021.

Buiten de toenemende administratieve last biedt verduurzaming juist ook kansen. Steeds meer speelt duurzaamheid een rol in de gunningen van aanbestedingen. Door voorop te lopen en te investeren in vernieuwing kan toegevoegde waarde gecreëerd worden en is het mogelijk om hierin als bouwbedrijf te onderscheiden.

Als eerste stap om duurzaamheid te integreren in het bouwproces hebben we bij VanMeijel een koppeling ontwikkeld met de Aerius berekening waarmee vanuit de calculatie als bron automatisch stikstofemissies berekend kunnen worden. We hebben het hier over de duurzaamheids calculatiepackage. Deze package is nog in ontwikkeling, binnenkort vertellen we je hier graag meer over.

#5 Aanhoudend personeelstekort

We zien dat er nog steeds personeelsschaarste heerst in de bouw. Zelfs nu, met minder opdrachten op de markt, zien bouwbedrijven hoe moeilijk het is om aan goede medewerkers te komen. Corona, stikstof en PFAS haalden dit jaar weliswaar de spanning wat van de arbeidsmarkt, maar de totale werkgelegenheid in de bouw daalde met slechts 1 procent. Volgens Cobouw zal deze daling niet lang duren. Na de coronadip stevent de bouw opnieuw af op een periode van schaarste. In 2024 is de vraag naar arbeidskrachten zelfs groter dan op het hoogtepunt in 2019, voorspelt het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB).

De uitdaging is om waardevolle vakmensen te vinden én te behouden. We zien dat bouwbedrijven dit proberen te doen door te zorgen voor een stroom aan werk en door flexibiliteit en opleidingsmogelijkheden aan te bieden. Deze elementen zijn zeker bij het aantrekken van de jongere generatie essentieel. Wat hier ook erg belangrijk in is, is het aanmeten van moderne IT en tooling binnen je bedrijf. Op deze manier sluit je aan op de belevingswereld van de nieuwe generatie. Digitalisering en efficiency is namelijk steeds meer verbonden in de alledaagse bezigheden. Administratief meerwerk zoals elke week een urenbriefje op papier invullen is niet meer passend. Een moderne werkgever biedt snelheid en gemak.

Het bouwbedrijf van de toekomst zijn? Digitaliseer.

Het is duidelijk: het komende jaar blijven ontwikkelingen en omstandigheden de bouw uitdagen. Uitdagingen waar je als bouwbedrijf de vruchten van kunt plukken, mits je er slim op inspeelt. Hoe? Door te investeren in waarde toevoegen. Door de bedrijfsvoering te optimaliseren en te verbeteren. Digitalisering is daar onlosmakelijk aan verbonden. Maar waar te beginnen? Of hoe zet je die volgende, essentiële stap naar digitaal werken? Om bouwbedrijven hierbij te helpen organiseren wij strategiedagen. Zo helpen wij je om digitale ambities van jouw bedrijf in kaart te brengen én te realiseren.